چرا باید ستاره شناسی آموخت؟

در این پست قراره به این پرسش اساسی پاسخ بدیم که چرا باید ستاره شناسی رو بیاموزیم و به دیگران هم یادگیری اون رو پیشنهاد کنیم؟ این پرسش اساسی ریشه عمیقی در تصمیماتی که به صورت کلان و خرد در رابطه با این علم گرفته میشه داره، بنابراین شاید دوست داشته باشید بدونید چه دلایل منطقی می تونه باعث بشه آدم بره سراغ نجوم.
مطلبی که در این پست براتون می نویسم خلاصه ای است از مطالب چندین سایت که در پایان این سایت ها رو خدمتتون معرفی می کنم.

تاریخ مختصر ستاره شناسی

نجوم یکی از قدیمی ترین علوم به حساب میاد. به اعتقاد برخی حتی میشه اون رو اولین علم تاریخ دونست جایی که بشر برای اولین بار فارغ از نیازهای اولیش مجذوب درخشش جذاب ستارگان آسمان میشه، به سمتشون دست دراز می کنه ولی نمی تونه اونارو بگیره. میپره و کماکان دستش نمی رسه. بالای تپه و کوه میره و باز هم شکست می خوره. اینجا برای اولین بار برای بشر سوال میشه که «چرا؟». این چرا جرقه ای بود که آتش اون هنوز هم روشنایی بخش ما آدم هاست. کلید حل مشکلاتمون رو به کمک نور این آتش پیدا می کنیم و امروزه زندگی هممون به روشنایی این آتش گره خورده.

نخستین منجمان

اما اولین منجمان دنیا کسانی بودند که شب ها وقتی که دیگه امکان کار و فعالیت نبود توجه خودشون رو به آسمان جلب می کردن و سعی می کردن رمز و راز این گنبد کبود رو کشف کنن. به همین جهت ستاره شناس نام گرفتن. معادل ستاره شناسی در لاتین میشه Astronomy که از دو بخش Astro که از star به معنی ستاره گرفته شده و nomy که از nomia به معنی قانون هست، تشکیل میشه. بنابراین این کلمه به معنی قوانین ستارگان است و مشخصا بر این موضوع دلالت داره که بشر متوجه نظم موجود در این پدیده شده بود.

آسمان به قدری اسرار آمیز بود که همواره بشر با پیشرفت تکنولوژی سعی کرد تا تکنولوژی رو در خدمت یادگیری بیشتر و کنکاش بیشتر در آسمان به کار بگیره. نکته بسیار مهم که خیلی از ما بهش واقف نیستیم اینه که این رابطه هیچوقت یکطرفه نبود. همیشه تکنولوژی یادگیری بیشتر نجوم رو رقم نمی زد، گاهی هم یادگیری نجوم پیشرفت تکنولوژی رو رقم زده. نمونش دستگاه MRI یا GPS گوشیتون، یا حتی فیلم هایی که برای عکاسی استفاده می کردیم و امروزه منسوخ شدن. درباره این موارد که تعدادشونم کم نیست، به صورت مجزا و مفصل تو پست دیگه ای صحبت خواهیم کرد.

اما رفته رفته علاقه مندان به آسمان به دو دسته تقسیم شدن. یه دسته رصد کردن و دیدن زیبایی های آسمان رو به عنوان یک فعالیت لذت بخش و حتی یک تفریح خیلی سالم پیش گرفتن؛ که بهشون می گیم منجم آماتور و یک دسته پا رو از این فراتر گذاشتن و با تحصیلات آکادمیک دانش روز ستاره شناسی رو آموختن تا بتونن در پیشرفت این علم قدم بردارن. به دسته دوم میگن منجمین حرفه ای (یا بعضا منجمین آکادمیک). گاهی ما با دیدن فعالیت این دو گروه این سوال برامون پیش میاد که چرا باید نجوم خوند در حالی که هیچ کاربردی تو زندگی ما نداره؟ اینجا قراره به این سوال پاسخ بدیم:

1. این علم پرسش های بزرگی پیش روی شما میذاره

ستاره شناسی پرسش های بسیار بزرگتری نسبت به زندگی روتین و عادی شما پیش روتون میذاره. گاهی جنس دغدغه های انسان هارو تغییر میده. کافیه یک بار به وسعت کیهان و کوچک بودن زمینی که در اون زندگی می کنیم فکر کنید، غرور، تعصب و خودخواهی به سرعت رنگ می بازن و نمی تونن دلایل قانع کننده ای برای بسیاری از اقدامات بیارن. دیگه دلیلی برای ظلم کردن به همنوع خود نخواهید داشت، دیگه دست گیری از نیازمندان کار سختی نباید باشه. ازینرو خیلی ها معتقدند ستاره شناسی علمی انسان سازه.

2. ستاره شناسی تکنولوژی رو ارتقا میده

تکنولوژی زاده علمه. هرچه علم پیشرفت کنه ما می تونیم تکنولوژی رو ارتقا بدیم و با تکنولوژی بهتر، زندگی بهتری خواهیم داشت. علم فهم قاعده های موجود در جهان و ایجاد امکان پیش بینی وقایع تعریف میشه. اما گستره علم به نظر میاد که جهان شموله. یعنی قوانین علم در تمام جهان صادق هستند بنابراین آیا منطقیه که برای یادگرفتن این علم فقط چشممون به زیر پامون باشه؟

آخرین دستاوردهای بشر نشون میده 95 درصد ماهیت جهان و آنچه که جهان ما ازش تشکیل شده برای ما ناشناختس. انقدر ناشناخته که اسم «تاریک» روشون گذاشتیم. فقط بنابر یک سری مشاهدات تونستیم یه تمایز بین دو بخش از این 95 درصد قائل بشیم و بخشی از اون رو به نام ماده تاریک و بخش دیگری رو به اسم انرژی تاریک بشناسیم. حتی همین ندانستن رو هم مدیون رصدهای آسمان هستیم.

3. ستاره شناسی کارشناسانی در تمام حوزه ها نیاز داره

تصور رایجی که بین ما ایرانیا هست و همیشه معلمین نجوم در اولین رویارویی با دانش آموزان اون رو به چالش می کشن اینه که:

تمام ناسا فیزیک دان هستند!

این تصور برداشت اشتباهی است. ناسا که به عنوان یک سازمان فضایی بسیار معتبر می شناسیم پر از مهندسین، وکلا، پزشکان و عملا تمام مشاغل هست. ساخت یک فضاپیما که بتونه انسان رو به فضا ببره قطعا بدون دانش یک مهندس ممکن نیست همچنین اینکه لباس فضانورد بتونه نیازهای فرد رو تامین بکنه قطعا بدون تخصص یک پزشک ممکن نیست. به همین ترتیب مشاغل بسیاری برای فعالیت در یک سازمان فضایی توجیه پیدا می کنند. اگر تمام این مشاغل با هدف ستاره شناسی انجام شوند، آیا ممکن است تک تک این افراد هیچ دانش ستاره شناسی نداشته باشند؟

اینجا تنها یک پرسش باقی خواهد موند که سودآوری یک سازمان فضایی از کجاست؟ این پرسش را به زودی در همین سایت پاسخ می دیم.

4. ستاره شناسی برای همه حیرت انگیزه

تعبیر شخصی من از ستاره شناسی رنگ آبیه. رنگ آبی انقدر تنوع داره که عملا کمتر انسانی رو می تونید پیدا کنید که از اون لذت نبره. رنگ آبی برای همه آرامش میاره اتفاقا به نظر میاد دلیل این عملکرد ناخودآگاه مغز ما آبی بودن رنگ آسمونه! در هر صورت ستاره شناسی می تونه انسان ها رو به هم نزدیک کنه و بحث شیرینی رو بینشون برقرار کنه. ستاره شناسی می تونه برق چشم همه انسان هارو نمایان کنه و این ارزش بسیار بزرگیه. بنابراین محروم کردن انسان ها از لذت بردنی که از دانستن سرچشمه می گیره به نظر خیلی عاقلانه نمیاد. باید آموخت و آموزش داد تا همه از بخش ستاره شناس وجودشون لذت ببرن.

5. با هر سطح دانشی می تونید مفید باشید

یک ویژگی منحصر به فرد ستاره شناسی اینه که نیاز نیست شما دکترای اخترفیزیک از بهترین دانشگاه های دنیا داشته باشید تا بتونید مساله ای از ستاره شناسی رو حل کنید. حتی لازم نیست یک کارشناس کارکشته نجوم باشید تا یک گره از ناشناخته های آسمان باز کنید. کافی است یک دانش آموز دبستانی باشید و با علاقه به آسمان چشم بدوزید، اینطوری می تونید کاشف یک انفجار ستاره ای باشید یا دنباله داری ناشناخته رو کشف کنید. در ستاره شناسی برای همه علاقه مندان با هر سطح دانش ستاره شناسی فعالیت هایی کاملا مفید تعریف میشه.

مصداق بارز این ادعا پروژه های شهروندی گوناگونی است که در سراسر جهان در حوزه نجوم تعریف میشه و مردم از اقصی نقاط جهان به صرف علاقه به ستاره شناسی در آن شرکت می کنن و نقش بسیار مهمی در پیشرفت ستاره شناسی ایفا می کنن. نمونه معروف این پروژه ها باغ وحش کهکشان ها یا Galaxy zoo هست که امروزه به ثمر نشسته و نتایجی که بدست اومده رو بایگانی کرده. در این پروژه افراد با مراجعه به سایت پروژه و دریافت آموزش های اولیه اقدام به تشخیص نوع کهکشانی که در تصاویر هابل ثبت شده بود، کردند و به این ترتیب تمام کهکشان هایی که توسط هابل کشف و ثبت شده بود طبقه بندی شدند.

---

امیدوارم از خوندن این پست لذت برده باشید. آسمان را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.

www.bachelorstudies.com
www.universetoday.com
www.thoughtco.com